Co to jest
oś mózgowo
-jelitowa?
Co to jest oś mózgowo – jelitowa?
Między jelitami a mózgiem istnieje dwukierunkowy system komunikacji zwany osią mózgowo-jelitową.
To właśnie te połączenie sprawia, że kiedy się zakochujemy, czujemy „motyle w brzuchu”, a kiedy stresujemy się zbliżającym się egzaminem, reagujemy czasami biegunką. Co więcej choroby psychiczne, takie jak depresja i zaburzenia lękowe, bardzo często wiążą się ze schorzeniami jelit np. IBS (zespół jelita nadwrażliwego). Oś mózgowo-jelitową angażuje zarówno drogi neuronalne jak i komunikację humoralną, czyli przez krew i limfę. Posłańcami między jelitami a mózgiem są neuroprzekaźniki, hormony, cytokiny i wiele innych związków.
To właśnie te połączenie sprawia, że kiedy się zakochujemy, czujemy „motyle w brzuchu”, a kiedy stresujemy się zbliżającym się egzaminem, reagujemy czasami biegunką. Co więcej choroby psychiczne, takie jak depresja i zaburzenia lękowe, bardzo często wiążą się ze schorzeniami jelit np. IBS (zespół jelita nadwrażliwego). Oś mózgowo-jelitową angażuje zarówno drogi neuronalne jak i komunikację humoralną, czyli przez krew i limfę. Posłańcami między jelitami a mózgiem są neuroprzekaźniki, hormony, cytokiny i wiele innych związków.
Jelito jest drugim zaraz po mózgu największym skupieniem komórek nerwowych.
Mówi się o nim jako o drugim mózgu. Nie prowadzi ono co prawda procesów myślowych tak jak ośrodkowy układ nerwowy, ale jest w stanie znacząco oddziaływać na funkcjonowanie mózgu. Do tej komunikacji swoje „ 5 groszy” wtrąca także mikrobiota jelitowa, która produkuje różne związki, mające zdolność przekraczania bariery jelitowej i bariery krew-mózg. Bakterie jelitowe stymulują również komórki odpornościowe do produkcji cytokin, a także pobudzają neurony – w tym najdłuższy w naszym organizmie nerw błędny łączący mózg i jelito.
Bakterie jelitowe wytwarzają szereg neuroprzekaźników, które mogą oddziaływać na komórki układu nerwowego. Są to m.in. kwas gammaaminomasłowy (GABA), dopamina, acetylocholina i serotonina. Niektóre z tych neuroprzekaźników nie przekraczają bariery jelitowej, niemniej oddziałują na jelitowy układ nerwowy i nerw błędny, które są skomunikowane z mózgiem. Takim neuroprzekaźnikiem jest serotonina. Jeśli w jelitach mamy do czynienia z dysbiozą, a więc zachwianą równowagą mikrobiologiczną, to serotoniny powstaje nawet o 60% mniej. Równie ważny jest GABA. To neuroprzekaźnik wyciszający układ nerwowy, działający przeciwlękowo i zmniejszający niepokój. Badania pokazują, że jest on w stanie przekraczać barierę krew-mózg. Co istotne, podawanie niektórych probiotyków może zwiększyć wytwarzanie GABA w jelitach. Przykładowo zestaw probiotyczny zawierający szczepy Lactobacillus helveticus Rosell-52 i Bifidobacterium longum Rosell-175 zwiększa produkcję GABA w mikrobiocie osób z zaburzeniami lękowymi ponad 5-krotnie.
Bakterie jelitowe wytwarzają szereg neuroprzekaźników, które mogą oddziaływać na komórki układu nerwowego. Są to m.in. kwas gammaaminomasłowy (GABA), dopamina, acetylocholina i serotonina. Niektóre z tych neuroprzekaźników nie przekraczają bariery jelitowej, niemniej oddziałują na jelitowy układ nerwowy i nerw błędny, które są skomunikowane z mózgiem. Takim neuroprzekaźnikiem jest serotonina. Jeśli w jelitach mamy do czynienia z dysbiozą, a więc zachwianą równowagą mikrobiologiczną, to serotoniny powstaje nawet o 60% mniej. Równie ważny jest GABA. To neuroprzekaźnik wyciszający układ nerwowy, działający przeciwlękowo i zmniejszający niepokój. Badania pokazują, że jest on w stanie przekraczać barierę krew-mózg. Co istotne, podawanie niektórych probiotyków może zwiększyć wytwarzanie GABA w jelitach. Przykładowo zestaw probiotyczny zawierający szczepy Lactobacillus helveticus Rosell-52 i Bifidobacterium longum Rosell-175 zwiększa produkcję GABA w mikrobiocie osób z zaburzeniami lękowymi ponad 5-krotnie.
Nic więc dziwnego, że dla tego zestawu probiotycznego wykazano w badaniach zdolność do obniżania stopnia nasilenia depresji i zaburzeń lękowych. Kilkutygodniowe podawanie tych szczepów poprawiało również zdolność do radzenia sobie z sytuacjami stresowymi i dolegliwości żołądkowo-jelitowe związane ze stresem. W najnowszych zaleceniach The World Federation of Societies of Biological Psychiatry z marca 2022 roku, probiotyki zostały wymienione jako jedne z najlepiej przebadanych nutraceutyków, które można wspomagająco stosować w terapii depresji. Takie działanie mają jednak tylko niektóre, wybrane szczepy probiotyczne. Są one w stanie korzystnie wpływać na zdrowie psychiczne ludzi. Określane są mianem psychobiotyków.
autor
dr n. farm.
Natasza Staniak
Literatura:
1. Sarris J et al. Clinician guidelines for the treatment of psychiatric disorders with nutraceuticals and phytoceuticals: The World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) and Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Taskforce. World J Biol Psychiatry. 2022 Mar 21:1-32.
2. Mayer EA, Tillisch K, Gupta A. Gut/brain axis and the microbiota. J Clin Invest. 2015 Mar 2;125(3):926-38.
3. Popa SL, Dumitrascu DL. Anxiety and IBS revisited: ten years later. Clujul Med. 2015;88(3):253-7.
4. Skonieczna-Żydecka K, Marlicz W, Misera A, Koulaouzidis A, Łoniewski I. Microbiome-The Missing Link in the Gut-Brain Axis: Focus on Its Role in Gastrointestinal and Mental Health. J Clin Med. 2018 Dec 7;7(12).
powrót do
