Co to jest mikrobiota jelitowa
i jakie znaczenie ma dla zdrowia dziecka?
Co to jest
mikrobiota jelitowa
i jakie znaczenie ma dla zdrowia dziecka?
Mikrobiotę jelitową stanowią miliardy mikroorganizmów, które zasiedlają jelita. Należą do nich zarówno wirusy, pierwotniaki, grzyby, jak i bakterie, ale to te ostatnie stanowią dominującą i najważniejszą grupę. Ilość tych mikrobów jest tak duża, a ich wpływ na organizm człowieka tak znaczący, że w ostatnich latach mikrobiotę jelitową nazywa się wręcz dodatkowym narządem.
Jelita płodu są jałowe. Choć kilka wcześniejszych badań pokazywało, że kolonizacja może następować w ciąży, to najnowsze prace mówią o tym, że przewód pokarmowy dziecka zasiedlany jest mikroorganizmami dopiero w trakcie porodu. Pierwsi „bywalcy” jelit dziecka urodzonego drogami natury to bakterie z rodzaju Lactobacillus pochodzące z pochwy i jelit kobiety. Następnie, dominującą grupą przez długi czas pozostają Bifidobacterie. Ich wzrost promowany jest przez karmienie piersią. Bifidobacterie to zdecydowani przyjaciele noworodka, ponieważ pomagają trawić mleko mamy. Kobiece mleko zawiera oligosacharydy, których główną rolą jest właśnie dokarmianie tych „dobrych” bakterii kolonizujących jelito rozwijającego się dziecka.
Dlaczego bakterie jelitowe są takie ważne? Spełniają one wiele istotnych funkcji. Po pierwsze zajmują miejsce do życia i konkurują o składniki pokarmowe z bakteriami, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na zdrowie. Po drugie, pomagają w trawieniu składników pokarmowych, wchłanianiu pierwiastków takich jak wapń i żelazo oraz wytwarzają wiele ważnych dla zdrowia witamin (witaminę K oraz witaminy z grupy B – np. kwas foliowy, wit. B6, B12). Produkują również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). Jednym z ważniejszych SCFA jest maślan, który odżywia komórki nabłonka jelit i poprawia integralność bariery jelitowej. A to ona broni organizm dziecka przed wtargnięciem toksyn, alergenów i antygenów. Pod wpływem bakterii jelitowych kształtuje się też system immunologiczny i odporność dziecka.
Mikrobiota wytwarza też wiele różnych substancji, które wchłaniają się do krwi, a także oddziałują na śluzówkę jelit i znajdujące się pod nią komórki nerwowe i odpornościowe. Tysiące metabolitów wytwarzanych przez mikrobioty wpływa na funkcjonowanie zarówno układu nerwowego, jak i odpornościowego dziecka. Mikrobiota każdej osoby jest różna. Nasz przewód pokarmowy zasiedla około 1000 różnych gatunków bakterii, ale około 160 z nich stanowi dominującą grupę rezydentów jelit.
Mikrobiotę jelitową
stanowią miliardy mikroorganizmów, które zasiedlają jelita.
Należą do nich zarówno wirusy, pierwotniaki, grzyby, jak i bakterie, ale to te ostatnie stanowią dominującą i najważniejszą grupę. Ilość tych mikrobów jest tak duża, a ich wpływ na organizm człowieka tak znaczący, że w ostatnich latach mikrobiotę jelitową nazywa się wręcz dodatkowym narządem.
Jelita płodu są jałowe. Choć kilka wcześniejszych badań pokazywało, że kolonizacja może następować w ciąży, to najnowsze prace mówią o tym, że przewód pokarmowy dziecka zasiedlany jest mikroorganizmami dopiero w trakcie porodu. Pierwsi „bywalcy” jelit dziecka urodzonego drogami natury to bakterie z rodzaju Lactobacillus pochodzące z pochwy i jelit kobiety. Następnie, dominującą grupą przez długi czas pozostają Bifidobacterie. Ich wzrost promowany jest przez karmienie piersią. Bifidobacterie to zdecydowani przyjaciele noworodka, ponieważ pomagają trawić mleko mamy. Kobiece mleko zawiera oligosacharydy, których główną rolą jest właśnie dokarmianie tych „dobrych” bakterii kolonizujących jelito rozwijającego się dziecka.
Mikrobiotę jelitową
stanowią miliardy mikroorganizmów, które zasiedlają jelita.
Należą do nich zarówno wirusy, pierwotniaki, grzyby, jak i bakterie, ale to te ostatnie stanowią dominującą i najważniejszą grupę. Ilość tych mikrobów jest tak duża, a ich wpływ na organizm człowieka tak znaczący, że w ostatnich latach mikrobiotę jelitową nazywa się wręcz dodatkowym narządem.
Jelita płodu są jałowe. Choć kilka wcześniejszych badań pokazywało, że kolonizacja może następować w ciąży, to najnowsze prace mówią o tym, że przewód pokarmowy dziecka zasiedlany jest mikroorganizmami dopiero w trakcie porodu. Pierwsi „bywalcy” jelit dziecka urodzonego drogami natury to bakterie z rodzaju Lactobacillus pochodzące z pochwy i jelit kobiety. Następnie, dominującą grupą przez długi czas pozostają Bifidobacterie. Ich wzrost promowany jest przez karmienie piersią. Bifidobacterie to zdecydowani przyjaciele noworodka, ponieważ pomagają trawić mleko mamy. Kobiece mleko zawiera oligosacharydy, których główną rolą jest właśnie dokarmianie tych „dobrych” bakterii kolonizujących jelito rozwijającego się dziecka.
Skład mikrobioty jelitowej ma ogromne znaczenie dla zdrowia dziecka. Dzieje się tak, ponieważ niektóre drobnoustroje są korzystne, a inne szkodliwe. Przechylenie szali na korzyść szkodliwych gatunków może promować rozwój wielu schorzeń, zarówno tych związanych z przewodem pokarmowym (np. IBS – zespół jelita nadwrażliwego), metaobolicznych (np. otyłość), a także immunologicznych (np. alergia). Niektóre badania sugerują także związek zaburzeń mikrobioty jelitowej z zaburzeniami takimi jak autyzm czy ADHD.
W jednym z przeprowadzonych badań, wykazano że podawanie przez pierwsze pół roku życia probiotyku ograniczyło ryzyko rozwoju ADHD i zaburzeń ze spektrum autyzmu. Kondycja mikrobioty jelitowej dziecka zależy od rodzaju porodu i karmienia piersią (więcej na ten temat przeczytasz tutaj – wstawić odnośnik do kolejnego artykułu „Czy poród naturalny i karmienie piersią mają rzeczywiście znaczenie dla składu mikrobioty”), ale również od wielu innych czynników. Należy do nich dieta, przyjmowane leki (szczególnie antybiotyki), poziom stresu, środowisko w jakim żyje dziecko.
Zdecydowanie warto jest więc zadbać o bakteryjny wewnętrzny świat dziecka. Zdrowej mikrobiocie sprzyjają różnorodne i wysokobłonnikowe posiłki (warzywa, owoce, kasze, produkty pełnoziarniste), unikanie antybiotykoterapii oraz przyjmowanie probiotyków.
Po probiotyki warto sięgać nie tylko w przypadku antybiotykoterapii. Sprawdzą się także w biegunkach, łagodzeniu bólów brzucha, wzdęć, kolek oraz we wspieraniu odporności. Udowodniono, ze 3 miesięczne podawanie dzieciom probiotyków zmniejsza ilość infekcji i ogranicza konieczność stosowania antybiotyków. Szczep L. plantarum 299v w przeprowadzanych badaniach u dzieci w wieku przedszkolnym ograniczał nie tylko ilość infekcji górnych dróg oddechowych, ale i tzw. „jelitówek”.
Zdecydowanie warto jest więc zadbać o bakteryjny wewnętrzny świat dziecka. Zdrowej mikrobiocie sprzyjają różnorodne i wysokobłonnikowe posiłki (warzywa, owoce, kasze, produkty pełnoziarniste), unikanie antybiotykoterapii oraz przyjmowanie probiotyków.
Po probiotyki warto sięgać nie tylko w przypadku antybiotykoterapii. Sprawdzą się także w biegunkach, łagodzeniu bólów brzucha, wzdęć, kolek oraz we wspieraniu odporności. Udowodniono, ze 3 miesięczne podawanie dzieciom probiotyków zmniejsza ilość infekcji i ogranicza konieczność stosowania antybiotyków. Szczep L. plantarum 299v w przeprowadzanych badaniach u dzieci w wieku przedszkolnym ograniczał nie tylko ilość infekcji górnych dróg oddechowych, ale i tzw. „jelitówek”.
autor
dr n. farm.
Natasza Staniak
Literatura:
1. Forgie AJ, Drall KM, Bourque SL, Field CJ, Kozyrskyj AL, Willing BP. The impact of maternal and early life malnutrition on health: a diet-microbe perspective. BMC Med. 2020 May 12;18(1):135.
2. Kennedy K e al. Questioning the fetal microbiome illustrates pitfalls of low-biomass microbial studies. Nature. 2023 Jan;613(7945):639-649.
3. Milani C et al.. The First Microbial Colonizers of the Human Gut: Composition, Activities and Health Implications of the Infant Gut Microbiota. Microbiol Mol Biol Rev. 2017 Nov 8;81(4):e00036-17.
4. Pärtty A, Kalliomäki M, Wacklin P, Salminem S, Isolauri E. A possible link between early probiotic intervention and the risk of neuropsychiatric disorders later in childhood: a randomized trial. Pediatr Res. 2015 Jun;77(6)823-8.
5. Ribeiro H, Vanderhoof JA. Reduction of diarrheal illness following administration of Lactobacillus plantarum 299v in a daycare facility. J Pediatr Gastroenterol Nutr 1998;26:561.
6. Rinninella E, Raoul P, Cintoni M, Franceschi F, Miggiano GAD, Gasbarrini A, Mele MC. What is the Healthy Gut Microbiota Composition? A Changing Ecosystem across Age, Environment, Diet and Diseases. Microorganisms. 2019 Jan 10;7(1):14.
7. Rowland I, Gibson G, Heinken A, Scott K, Swann J, Thiele I, Tuohy K. Gut microbiota functions: metabolism of nutrients and other food components. Eur J Nutr. 2018 Feb;57(1):1-24.
8. Qin J et al. A human gut microbial gene catalogue established by metagenomic sequencing. Nature. 2010 Mar 4;464(7285):59-65.
9. Zhao Y, Dong BR, Hao Q. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Aug 24;8(8):CD006895.
powrót do
