Siatki
centylowe
Siatki
centylowe
Siatki centylowe, “korytarze centylowe” oraz interpretacja BMI – czy moje dziecko odpowiednio się rozwija?
Każdy rodzic chce, aby jego dziecko rosło zdrowo i prawidłowo się rozwijało. Aby to sprawdzić, lekarze pediatrzy często korzystają z tzw. siatek centylowych, które stanowią jedno z podstawowych narzędzi oceny wzrostu, masy ciała i innych parametrów fizycznych dzieci. Siatki te są pomocne w monitorowaniu, czy rozwój malucha mieści się w normie. Warto zrozumieć, czym są siatki centylowe, jak działa tzw. korytarz centylowy oraz jak interpretować wskaźnik BMI, by lepiej zrozumieć, czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo.
Co to są siatki centylowe?
Siatki centylowe to graficzne narzędzie, wykorzystywane do oceny wzrostu, masy ciała i innych parametrów rozwoju dzieci w stosunku do ich rówieśników. Siatki te bazują na danych statystycznych, które przedstawiają, jak kształtuje się rozwój dzieci w określonym wieku. W polskim systemie zdrowia najczęściej używa się siatek centylowych opracowanych w ramach Programu „OLAF”, które wskazują, jak dany wskaźnik dziecka (np. masa ciała, wzrost) wypada w stosunku do ogólnopolskiego standardu. Siatki centylowe dzielą dzieci na 100 równych grup, z których każda odpowiada określonemu procentowi populacji. Na przykład, jeśli dziecko znajduje się na 75. centylu pod względem wzrostu, oznacza to, że jego wzrost jest wyższy niż u 75% dzieci w tej samej grupie wiekowej.
Co to są “korytarze centylowe”?
W praktyce rodzice i lekarze rzadko patrzą na wynik na jednej linii centylowej. Zamiast tego, używa się pojęcia korytarzy centylowych, które są szerokimi zakresami (np. między 10. a 90. centylem). Korytarz ten wskazuje obszar, w którym wynik dziecka jest uznawany za prawidłowy. Dziecko może znajdować się w różnych miejscach na tej szerokiej przestrzeni, ale nadal będzie to uważane za rozwój mieszczący się w normach. Oznacza to, że nie musimy się martwić, jeśli nasze dziecko znajduje się np. na 25. centylu, podczas gdy inne dzieci w jego wieku są na 50. centylu. Zawsze istotne jest śledzenie tendencji rozwoju: jeśli dziecko pozostaje w tym samym korytarzu centylowym przez dłuższy czas, nie ma powodów do niepokoju. Jeśli jednak dziecko szybko zmienia korytarz centylowy, np. przez kilka lat jego indeks masy ciała (BMI) był miedzy 25. a 50. centylem i nagle dziecko przeskakuje powyżej 75. Centyla, warto zwrócić uwagę, czy nie doszło do niezamierzonego przyrostu masy ciała w krótkim czasie.
Jak interpretować wskaźnik BMI?
Wskaźnik masy ciała, czyli BMI, to ważny parametr oceny rozwoju dzieci. BMI oblicza się na podstawie masy ciała i wzrostu, a wynik daje nam informację, czy dziecko ma odpowiednią masę ciała w stosunku do swojego wzrostu. Choć BMI nie jest idealnym wskaźnikiem stanu zdrowia, w kontekście dzieci służy jako pomocne narzędzie do wstępnej oceny. Warto pamiętać, że zakresy BMI dla dzieci nie są takie same, jak w przypadku dorosłych i należy je nanieść na siatki centylowe. Odpowiedni centyl BMI daje nam pełny obraz związany z stanem fizjologicznym naszego dziecka.
• Niedowaga – BMI poniżej 5. centyla
• Norma – BMI między 5. a 85. centylem
• Nadwaga – BMI między 85. a 95. centylem
• Otyłość – BMI powyżej 95. centyla
Jak interpretować wskaźnik BMI?
Wskaźnik masy ciała, czyli BMI, to ważny parametr oceny rozwoju dzieci. BMI oblicza się na podstawie masy ciała i wzrostu, a wynik daje nam informację, czy dziecko ma odpowiednią masę ciała w stosunku do swojego wzrostu. Choć BMI nie jest idealnym wskaźnikiem stanu zdrowia, w kontekście dzieci służy jako pomocne narzędzie do wstępnej oceny. Warto pamiętać, że zakresy BMI dla dzieci nie są takie same, jak w przypadku dorosłych i należy je nanieść na siatki centylowe. Odpowiedni centyl BMI daje nam pełny obraz związany z stanem fizjologicznym naszego dziecka.
• Niedowaga – BMI poniżej 5. centyla
• Norma – BMI między 5. a 85. centylem
• Nadwaga – BMI między 85. a 95. centylem
• Otyłość – BMI powyżej 95. centyla
Warto zaznaczyć, że interpretacja BMI u dzieci nie jest tak jednoznaczna jak u dorosłych, ponieważ dzieci w różnym wieku mają różne potrzeby energetyczne, a ich ciała rozwijają się w różnym tempie. Dodatkowo, u najmłodszych może zachodzić tzw. faza wzrostu i faza przybierania na wadze, co również wpływa na wynik BMI. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji dotyczącej diety, najlepiej skonsultować się z pediatrą i dietetykiem specjalizującym się w żywieniu dzieci. Czasami zmiany w diecie są potrzebne, ale to specjalista najlepiej oceni, jakie kroki będą odpowiednie w przypadku dziecka. Siatki centylowe oraz interpretacja BMI to bardzo ważne narzędzia w monitorowaniu rozwoju dzieci. Pozwalają na śledzenie, czy dziecko rozwija się w normach, czy też może występować jakiś problem w jego rozwoju fizycznym. Ważne jest jednak, by nie patrzeć tylko na pojedyncze wyniki, ale także na ogólną tendencję, jaką obrazuje rozwój dziecka na przestrzeni czasu. Kiedy pojawiają się wątpliwości, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże w interpretacji wyników oraz w ewentualnym podjęciu działań, jeśli będzie to konieczne.
autor
Dr hab. n. med. i n. o zdr.
Dominika Maciejewska-Markiewicz
Literatura:
1. Wysocki M, Chądzyński P, Trzcińska A, et al. “Siatki centylowe do oceny wzrostu dzieci w Polsce.” Medycyna Wieku Rozwojowego, 2014; 18(4): 487-497. DOI: 10.1016/j.jped.2014.07.005.
2. World Health Organization (WHO). “Growth standards and growth assessment.” WHO Growth Standards.
Literatura:
autor
Dr hab. n. med. i n. o zdr.
Dominika
Maciejewska-Markiewicz
1. Wysocki M, Chądzyński P, Trzcińska A, et al. “Siatki centylowe do oceny wzrostu dzieci w Polsce.” Medycyna Wieku Rozwojowego, 2014; 18(4): 487-497. DOI: 10.1016/j.jped.2014.07.005.
2. World Health Organization (WHO). “Growth standards and growth assessment.” WHO Growth Standards.
powrót do
